Projekt pt. Geriatryczna Platforma Telediagnostyczna jest realizowany w ramach programu „Innowacje Społeczne - II Konkurs” przez konsorcjum naukowe, w skład którego wchodzą: Fundacja Pamięć i Pomoc im. Edmunda Gryglewicza z Katowic (Lider Konsorcjum), Politechnika Śląska oraz EMC Silesia sp. z o.o. (Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II wraz z Centrum Badawczo-Rozwojowym). Kierownikiem merytorycznym projektu jest dr n. med. Jarosław Derejczyk.

Celem projektu jest zwiększenie liczby osób w populacji pow. 60 roku życia poddających się przesiewowemu badaniu sprawności pamięci oraz osób ocenianych w systemie telemedycznym w kierunku starczej niesprawności zagrożonej upadkiem. Opracowane w ramach projektu badania służą do oceny obecności lub wykluczenia związanych z wiekiem dysfunkcji mózgu oraz diagnozowania obecności chorób neurodenegeracyjnych występujących u osób we wczesnej oraz zaawansowanej starości. Opracowanie tych narzędzi umożliwia oferowanie innowacyjnej, niedostępnej dotąd usługi - profilaktycznej, przesiewowej diagnostyki oceny tempa starzenia się (we wczesnej oraz zaawansowanej fazie starości). Powszechny i łatwy dostęp do takiej usługi (dostępny z miejsca przebywania osoby badanej, umożliwiający wykonanie badań z zachowaniem anonimowości) pozwala na implementację postępowania terapeutycznego/interwencji innego typu, w momencie kiedy szanse na utrzymanie jak najdłuższej samodzielności osoby starszej są jeszcze duże.

Wpływ wieku na pogorszenie konkretnych funkcji poznawczych jest bardzo niejednorodny. Spowodowane to jest po pierwsze różnymi zmianami w centralnym układzie nerwowym, po drugie zależy od czynników genetycznych i socjodemograficznych (wykształcenie, zawód, styl życia, aktywność fizyczna i umysłowa) oraz od ogólnej sprawności fizycznej. Dopiero całościowe badanie neuropsychologiczne umożliwia szczegółową ocenę poszczególnych funkcji poznawczych (pamięci, uwagi, funkcji wykonawczych, funkcji wzrokowo-przestrzennych). W jego wyniku uzyskuje się charakterystyczny dla danej osoby profil deficytów procesów poznawczych. Należy podkreślić, że aktualny poziom sprawności poznawczej osoby badanej powinien być zawsze odnoszony do jej wcześniejszego funkcjonowania, nie zaś do potocznie rozumianej „normy” określającej możliwości funkcjonowania poznawczego osób w podeszłym wieku. Jedynie obecność narastających w miarę upływu czasu zaburzeń procesów poznawczych, w porównaniu z ich poziomem przedchorobowym, upoważnia do rozpoznania otępienia. Konieczność obserwowania dynamiki zmian w przebiegu procesów poznawczych, nabiera szczególnego znaczenia diagnostycznego w przypadku osób, u których podejrzewa się początkowe stadium procesu otępiennego. W takich sytuacjach zaleca się monitorowanie przebiegu aktywności poznawczej w odstępach 6 miesięcznych.

Przeprowadzenie badania neuropsychologicznego jest zasadne i najbardziej pomocne w sytuacji pierwszych oznak pogorszenia funkcjonowania. Na jego podstawie można wówczas potwierdzić bądź wykluczyć występowanie zaburzeń. Neuropsycholog wyznacza również określony profil zaburzeń, co ułatwia lekarzowi postawienie diagnozy, a następnie wdrożenie leczenia. Gdy zaobserwujemy, że bliska nam osoba:

• gorzej radzi sobie z codziennymi obowiązkami,
• częściej zapomina o różnych sprawach m.in. wizycie u lekarza, nie pamięta numeru telefonu,
• bardzo łatwo się rozprasza,
• podczas rozmowy zacina się, zapomina słów i zastępuje je innymi,
• traci orientację w terenie, gubi się w znanych miejscach,
• w dość krótkim czasie zmieniło się jej zachowanie, np. stała się drażliwa, podejrzliwa, wulgarna,
• stała się smutna, zaczęła unikać towarzystwa,

powinniśmy skontaktować się ze specjalistą.

Zachęcamy instytucje sprawujące opiekę nad osobami starszymi oraz osoby indywidualne do korzystania z opracowanych narzędzi diagnostycznych. W przypadku konieczności pogłębienia diagnostyki lub wdrożenia interwencji terapeutycznej rekomendujemy skorzystanie ze świadczeń oferowanych w ramach poradni geriatrycznej, poradni zdrowia psychicznego, poradni neuropsychologicznej i/lub oddziału geriatrycznego.